دلیل گرفتگی ساق پا در دوران بارداری+ روش درمان

بسیاری از مادران مجبور هستند که با گرفتگی ساق پا در دوران بارداری کنار بیایند. نزدیک به ۵۰ درصد از زنان باردار این گرفتگی را تجربه می‌کنند. گرفتگی عضلات ساق پا زمانی به وجود می‌آید که ماهیچه‌های پشت پا منقبض شوند. این گرفتگی ها معمولا شب‌ها اتفاق می‌افتد ؛ به ویژه در سه ماه دوم و سوم دوران بارداری بیشتر می‌شوند. این نوع از گرفتگی ساق پا طبیعی است؛ اما بعضی از خانم‌های باردار گرفتگی عضلات کمر، شکم، پاها و دست‌ها را هم تجربه می‌کنند که بسیار آزار دهنده است.

متخصصان سلامت هنوز دقیقا، علت گرفتگی عضلات پا در دوران بارداری را نمی دانند. اما بعضی از نظریه‌ها می‌گویند که شاید این مسئله به خاطر خستگی زیاد و یا فشار جنین بر عصب‌های خاص باشد. از طرفی دیگر، جنین بر رگ‌های خونی فشار وارد می‌کند و از این رو، جریان گردش خون در ساق پا کمتر می‌شود؛ به همین دلیل، عضلات پا دچار گرفتگی می‌شوند.

بعضی وقت‌ها گرفتگی عضلات پا به دلیل کمبود کلسیم یا منیزیم ، یا کم‌آبی بدن است. افزایش بیش از حد وزن، باد کردن ساق پا و خستگی زیاد هم زمینه‌ساز این مشکل هستند.

اگر در نیمه‌های شب با گرفتگی عضلات و درد ناگهانی آن، از خواب بیدار شدید، اصلا نگران نشوید! خوشبختانه، همه این مشکلات پس از وضع حمل از بین می‌روند. فقط کافی است در زمان گرفتگی ساق پا، چند روش خانگی به کار ببرید.

راه‌کارهای خانگی برای رفع گرفتگی عضلات پا در دوران بارداری

در این مقاله از دکترچک به ۱۰ روش خانگی برای رفع گرفتگی عضلات پا در دوران بارداری اشاره می‌کنیم:

۱. پیاده‌روی یا کش دادن پاها

اگر شب‌ها قبل از خواب کمی حرکات کششی انجام دهید، از گرفتگی شدید پاها جلوگیری می‌کنید؛ حتی در دوران بارداری هم سعی کنید این کار را انجام دهید. به محض اینکه با این مشکل رو‌به‌رو شدید، پاهای‌تان را کش و قوس دهید و این کار را مرتبا تکرار کنید؛ تا ساق پای‌تان دچار گرفتگی نشود.

همچنین، می‌توانید روی یک سطح تخت بایستید. انگشتان پاهایتان را بالا نگه دارید و عضلات پشت پای‌تان را کش بدهید. به همین ترتیب، گرفتگی عضلات پایتان قطع می‌شود. اگر به تعادل بیشتری نیاز دارید، روی یک شی‌ء قرار بگیرید. سپس محل گرفتگی را به‌ آرامی ماساژ دهید تا عضلات پایتان آرام شوند.

سعی کنید قبل از خواب ، قبل و بعد از ورزش کردن حرکات کششی انجام دهید. برای انجام حرکات کششی هیچ‌وقت به پشت دراز نکشید!

فعالیت‌های فیزیکی را ترک نکنید. تا می‌توانید پیاده‌روی کنید. درست است که پیاده‌روی باعث می‌شود بدن‌تان کمی درد بگیرد، ولی سعی کنید آن را تحمل کرده و روزی چند دقیقه پیاده‌روی کنید. بعد از این کار، احساس خیلی خوبی به شما دست می‌دهد و به مرور دردتان کمتر می‌شود.

زمانی که پیاده‌روی می‌کنید، یک پیغام به مغز شما ارسال می‌شود که عضلات باید بعد از کار کردن، استراحت کنند. همین پیغام باعث می‌شود ،عضلات پا آزاد شوند و خیلی زود ناراحتی‌تان برطرف شود.

۲. کمپرس یخ

هر زمانی که گرفتگی عضلات به سراغ‌تان آمد، یک کمپرس یخ روی محل گرفتگی قرار دهید تا تأثیر آن را ببینید. دمای پایین، درد را بی‌حس می‌کند، التهاب را کاهش می‌دهد و به عضلات اجازه استراحت می‌دهد. علاوه بر این، رگ‌های خونی منقبض می‌شوند و درد عضلات کاهش می‌یابد.

• چند تکه یخ را در یک حوله نازک قرار دهید و برای ۱۵ دقیقه ، آن را روی محل گرفتگی بگذارید. هر دو ساعت یک بار این کار را تکرار کنید.
• حمام آب سرد در این مورد به شما کمک بسیاری خواهد کرد.

۳. کمپرس گرم

کمپرس گرم هم ، گرفتگی عضلات را رفع می‌کند. گرمای کمپرس عضلات را آرام و به کاهش درد، سفتی و گرفتگی عضلات کمک می‌کند. همچنین، گردش خون را بالا می‌برد و خیلی سریع درد را تسکین می‌دهد.

• یک کیسه آب داغ را روی محل گرفتگی قرار دهید. تا زمانی که عضلات بهتر شدند، این کار را انجام دهید.
• بعد از آن، یک حوله را با آب گرم بشویید، آب آن را بگیرید و روی محل گرفتگی بگذارید تا زمانی که حوله سرد شود. این کار را چند بار ، بعد از خوب شدن انجام دهید.

۴. آب‌نمک

آب‌نمک یک روش خانگی قدیمی برای رفع گرفتگی عضلات، در دوران بارداری است. منیزیم موجود در نمک، عضلات را آرام و خوب می‌کند و گرفتگی عضلات را کاهش می‌دهد. زمانی که پاهای‌تان را با آب‌نمک می‌شویید، به بدن خود منیزیم کافی می‌رسانید. یکی از دلایل گرفتگی عضلات در دوران بارداری، کمبود منیزیم بدن است. این ماده استرس را هم کاهش می‌دهد.

• لگن را با آب گرم پر کنید.
• دو فنجان نمک در آن بریزید و خوب هم بزنید.
• ۲۰ دقیقه پاهای خود را در آن قرار دهید.
• هفته‌ای یک بار این کار را انجام دهید و لذت ببرید.

اخطار: اگر مشکلات قلبی یا فشار خوب بالا دارید، اصلا این کار را انجام ندهید!

۵. ماساژ

ماساژ یکی از محبوب‌ترین روش‌ها برای کاهش گرفتگی عضلات و درد آن است. ماساژ جریان خون در بافت عضلات گرفته بالا می‌برد و درد آن را تسکین می‌دهد. ممکن است در حین ماساژ کمی احساس درد کنید، اما در عوض، دردتان به زودی تمام می‌شود.

• مقداری روغن زیتون یا نارگیل روی محل گرفتگی بمالید.
• عضلات گرفته را تا زمانی که آرام شوند، ماساژ دهید.
• بعد از ماساژ، یک حوله گرم روی آن نقطه بگذارید و اجازه دهید مدت کمی بماند.
• در صورت نیاز، آن را تکرار کنید.

۶. سرکه سیب

استفاده از سرکه سیب نیز یکی از روش‌های خانگی برای درمان گرفتگی عضلات در دوران بارداری است. این مایع سرشار از مواد معدنی، مانند پتاسیم است که درد ساق پا را به آرامی کاهش می‌دهد. به علاوه، به تعادل مایعات در بدن کمک می‌کند و باعث می‌شود بدن دچار کم‌آبی نشود؛ زیرا کم‌آبی یکی از دلایل اصلی گرفتگی پاها است. سرکه سیب همچنین درد و التهاب بدن را کاهش می‌دهد.

• برای درمان موضعی: دو فنجان سرکه سیب خام و تصفیه‌نشده را داخل یک لگن بریزید. آن را با آب گرم مخلوط کنید و پاهای خود را ۱۵ تا ۲۰ دقیقه داخل آن قرار دهید. اگر هر روز این کار را انجام دهید، از گرفتگی عضلات آسوده می‌شوید.
• جهت مصرف: یک روش دیگر آن است که یک قاشق چای‌خوری سرکه سیب را به یک لیوان آب گرم اضافه کنید. می‌توانید عسل را هم به آن اضافه کنید. آن را روزی یک بار بنوشید.

۷. منیزیم

کمبود منیزیم یکی از عوامل گرفتگی پاها است. پزشکان اغلب منیزیم را برای گرفتگی عضلات زنان باردار تجویز می‌کنند. این ماده معدنی برای سلامتی ماهیچه‌ها مهم است؛ چون باعث جذب بیشتر کلسیم می‌شود، عضلات را قوی‌تر می‌سازد و از گرفتگی عضلات جلوگیری می‌کند.

گرفتگی عضلات در میان زنان باردار و بیمارانی که منیزیم پایینی دارند، خیلی رایج است. از این رو، این ماده به آنها کمک زیادی می‌کند. اگر کمبود منیزیم دارید، یک رژیم سالم سرشار از منیزیم بگیرید. بادام، آواکادو، موز، لوبیا، تخم کدو، توفو، شیر سبوس، قرص کمر، گردو، سیب‌زمینی با پوست، ماست، شهد سیاه، تمام دانه‌های گیاهی و سبزیجاتی که برگ سبز دارند، سرشار از منیزیم هستند.

۸. پتاسیم

همانند منیزیم، کمبود پتاسیم در بدن نیز می‌تواند باعث گرفتگی پاها شود. در واقع، پتاسیم ماده مهمی در ساختار ماهیچه‌ها و عصب‌ها است. پتاسیم یک الکترولیت است که به تغییرات الکترولیتی بدن کمک می‌کند و با کمک‌رسانی به عضلات، مانع از گرفتگی آنها می‌شود. به علاوه، پتاسیم به جذب کلسیم و منیزیم نیز کمک می‌کند.

از طرفی دیگر، کمبود پتاسیم در بدن باعث گرفتگی پاها می‌شود . هم چنین حالت تهوع، ضعف، خستگی زیاد، یبوست و تپش قلب نامنظم نیز از نتایج آن است.

در رژیم غذایی خود حتما از پتاسیم استفاده کنید. منابع غنی پتاسیم شامل: موز، خرما، زردآلو، انگور، کلم، بروکلی، پرتقال، گریپ‌فروت، ماهی و گوشت گوساله هستند.

۹. آب

درست است که گرفتگی ساق پای خانم‌های باردار به دلیل بالا بودن میزان مایعات در بدن آنها است، اما خاطرتان باشد که نوشیدن آب کافی در این دوره، هنوز حرف اول را می‌زند! میزان کافی آب در بدن، جریان خون را بهتر می‌کند و برای سلامت ماهیچه‌ها مهم است. زمانی که بدن دچار کم‌آبی می‌شود، مغز دستور می‌دهد که هر چه آب در بدن وجود دارد، ذخیره شود؛ به همین دلیل، ورم دوران حاملگی بیشتر می‌شود.

برای داشتن یک جریان خون طبیعی به اندازه کافی آب بنوشید. آب به فعالیت بهتر دستگاه گوارش و ادرار شما کمک می‌کند.

حداقل ۱۰ تا ۸ لیوان آب در طول روز بنوشید تا از کم‌آبی و گرفتگی عضلات بدن‌تان جلوگیری کنید. برای اینکه متوجه شوید، آب کافی نوشیده‌اید یا نه، به رنگ ادرار خود توجه کنید. ادرار رنگ روشن به شما می‌گوید که به اندازه کافی آب نوشیده‌اید؛ در حالی که ادرار رنگ زرد نشان می‌دهد، بدن‌تان دچار کم‌آبی شده است. در کنار آب، آب میوه و سبزیجات بنوشید تا از کم‌آبی بدن و گرفتگی ساق پا جلوگیری کنید.

۱۰. شهد سیاه

شهد سیاه سرشار از مواد مغذی و یک درمان طبیعی برای گرفتگی عضلات در همه جای بدن است. این ماده غنی از کلسیم و پتاسیم است. کمبود این مواد به گرفتگی ساق پا در دوران بارداری منجر می‌شوند. هر دو در سلامت ماهیچه‌ها موثر هستند. از طرفی دیگر، این شهد آهن زیادی دارد و با فقر آهن مقابله می‌کند.

• یک تا دو قاشق چای‌خوری شهد سیاه را با یک فنجان شیر گرم مخلوط کنید.
• تا چند هفته آن را هر شب قبل از خواب بنوشید.

توصیه‌های بیشتر

• اگر ساق پای‌تان دائما می‌گیرد و روش‌های خانگی کارساز نیست، با پزشک خود تماس بگیرید.
• خیلی آرام پاهای‌تان را خم و سپس آزاد کنید. هر شب قبل از خواب چند بار این کار را تکرار کنید تا در طول شب دچار گرفتگی ساق پا نشوید.
• شب‌ها جوراب ساق بلند بپوشید.
• مدتی طولانی در حالت نشسته یا ایستاده نباشید.
• خیلی راحت روی پاهای‌تان بنشینید و برای مدت زیاد نایستید.
• کفش‌های راحتی بپوشید.
• کمتر قهوه بنوشید؛ کافئین موجود در قهوه باعث می‌شود بدن‌تان آب زیادی دفع کند.
• زنان باردار نباید ادرار خود را نگه دارند؛ چون هم به مثانه‌شان فشار وارد شده و هم باد بدن‌شان زیاد می‌شود.
• بدون مشورت با پزشک، قرص‌های ضد گرفتگی عضلات مصرف نکنید.

 

منبع: مجله سلامت دکتر چک